Ομιλία με τίτλο:
«Ορφέας Και Ευρυδίκη: Ιστορικότητα Των Προσώπων Και Ερμηνεία Του Μύθου»
Ομιλήτρια: Μάρω Κ. Παπαθανασίου, Ομότιμος Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών
Παρασκευή, 30 Μαΐου 2025, 6:30-8:30 μ.μ.
Εταιρεία Φίλων του Λαού
(Αίθουσα ‘Μεγάλων Ευεργετών-Ευεργετών’),
Ευριπίδου 12 (1ος όροφος), Αθήνα.
Περίληψη ομιλίας
Ένα αρχαιότατο μέσον διαπαιδαγώγησης των ανθρώπων είναι ο μύθος, τον οποίο χρησιμοποίησαν πολύ οι Έλληνες φιλόσοφοι στις διδασκαλίες τους, για να κρύψουν τα δόγματά τους, επειδή δεν ήθελαν αυτά να γίνονται ευρέως γνωστά σε ανθρώπους που δεν θα τα κατανοούσαν. Συνήθως ο μύθος αναφέρεται σε γεγονότα, τα οποία παρουσιάζονται σαν εξωπραγματικά, καλυμμένα με έναν πέπλο μυστηρίου.
Ο Ορφεύς είναι μία μεγάλη προσωπικότητα της απωτάτης αρχαιότητος. Η ζωή του έγινε «μύθος» λόγω της μεγάλης χρονικής αποστάσεώς του από την κλασσική αρχαιότητα. Η συμβολή του στην τελική διαμόρφωση της μυστηριακής λατρείας υπήρξε καταλυτική. Οι πλήρους σεβασμού αναφορές σπουδαίων αρχαίων συγγραφέων στον Ορφέα ως εισηγητού των αγιωτάτων (Ελευσινίων) μυστηρίων και της αποχής από τους φόνους, το αποδεικνύουν. Κατά το «Πάριον Χρονικόν», ο Ορφεύς εισηγήθηκε τον μύθο της αρπαγής της Κόρης (Περσεφόνης) και την αναζήτησή της από την Δήμητρα, το έτος 1398 π.Χ., όταν βασιλεύς των Αθηνών ήταν ο Εριχθεύς.
Αυτή η χρονολογία συμφωνεί με την χρονολόγηση των αστρονομικών δεδομένων που υπάρχουν στους Ορφικούς Ύμνους, την οποία έκανε ο αείμνηστος αστρονόμος Κωνσταντίνος Χασάπης (Η Ελληνική αστρονομία της Β χιλιετηρίδος π.Χ. κατά τους Ορφικούς Ύμνους, Αθήναι 1967).
Λέγεται ότι ο Ορφεύς έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, επισκέφθηκε την Αίγυπτο, απ’ όπου εμπνεύσθηκε τον μύθο της Δήμητρος και της Περσεφόνης από εκείνον του Οσίριδος και της Ίσιδος, κ.λπ. Σημειώνουμε την πιθανή σχέση του κοσμογονικού Ωού της Ορφικής κοσμογονίας με εκείνες της Αιγύπτου και άλλων ανατολικών λαών.
Οι πρώιμες ελληνικές πηγές αναφέρουν τον θάνατο της συζύγου (ανωνύμως) του Ορφέως, την κάθοδός του στον Αδη, και την αποτυχία του να την επαναφέρει στη ζωή. Αντιθέτως, εκτενείς περιγραφές του μύθου δίδονται από τους Λατίνους ποιητές Βιργίλιο και Οράτιο. Εμείς προτείνουμε μια ερμηνεία του μύθου «Ορφεύς και Ευρυδίκη», της οποίας ποιητική απόδοση αποτελεί η συλλογή: Μάρω Κ. Παπαθανασίου, ΕΥΡΥΔΙΚΗ, 2021
https://www.researchgate.net/publication/355381600_EURYDIKE_Poiemata
https://www.academia.edu/58896406/ΕΥΡΥΔΙΚΗ
Σύντομο Βιογραφικό της Ομιλήτριας
Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθηνών, με γνωστικό αντικείμενο την Ιστορία των Θετικών Επιστημών.
Άρχισε τις σπουδές της στο Τμήμα Χημείας, αλλά αποφοίτησε από τα Τμήματα Μαθηματικών και Ιστορίας και Αρχαιολογίας.
Είναι Διδάκτωρ Μαθηματικών Επιστημών (1978) του ΕΚΠΑ, και Διδάκτωρ Βυζαντινολογίας του Πανεπιστημίου Humboldt στο Βερολίνο (1992).
Τομείς ενδιαφέροντός της είναι η αρχαία ελληνική φυσική φιλοσοφία, οι θετικές επιστήμες και η τεχνολογία, η αστρονομία και η αρχαιοαστρονομία, η πρώιμη χημεία, οι απόκρυφες επιστήμες στην αρχαιότητα και την βυζαντινή εποχή.
EL 
EN